Мартинката – границата на бугарскиот културен простор
- Дело-Скопје
- Mar 1, 2024
- 2 min read
Покрај прекрасна традиција која датира со векови, носењето мартинки го означува духовниот простор на бугарската нација и сведочи за културното влијание на Бугарија во минатото, пишува БГНЕС.
Секоја година на првиот ден од месец март, Бугарите си ставаат мартинки, бидејќи обичајот е поврзан со триумфот на пролетта што доаѓа по зимата што си заминува.
Носењето мартинки е типичен бугарски обичај, по кој Бугарија е позната во целиот свет. Во својата класична форма, мартинката претставува преплетени бела и црвена нишка, при што црвената го симболизира животот, а белата ги симболизира чистотата и среќата.
Како и за секоја друга традиција, постојат десетици легенди за потеклото на мартинката. Можеби најпознатата е поврзана со основачот на Бугарија, канот Аспарух. Во таа легенда се вели дека кога канот го преминал Дунав, решил да и испрати порака на својата сестра Хуба, која била заробеничка во друго царство, дека нашол нова земја за бугарскиот народ. Кога сестрата на канот ја добила добрата вест, таа успеала да побегне од заробеништво и се упатила кон реката Дунав. Хуба пуштила сокол за да го најде вистинскиот пат. Девојката врзала бел конец за ногата на птицата, а другиот крај го држела во рака. Соколот летал високо на небото, но токму кога ја нашол тврдината, бил прободен од непријателска стрела. Гордата птица падна мртва, нејзината крв го обоила белиот конец. Меѓутоа, Хуба тргнала по конецот и успеала да го помине Дунав и да го види својот брат.
Мартенки освен во Бугарија се носат и во неколку други земји на Балканскиот Полуостров.
Во Северна Македонија се нарекува „мартинка“ и празнувањето на традицијата целосно се поклопува со она во југозападните делови на Бугарија.
Мартинките во Романија се нарекуваат „м’рцишор“ и се врзуваат само околу зглобовите на жените и децата, а ако му се даваат на маж, тој мора да го носи во џеб за да не се гледа. Нашите северни соседи обичајот го поврзуваат со почетокот на земјоделската година.
Молдавија е уште една земја каде традицијата е широко распространета. Како и нивните романски соседи, Молдавците ја нарекуваат црвено-белата нишка „м’рцишор“. Девојките по обичај им даваат на момчињата мартинки кои се носат до крајот на месецот, а потоа се закачуваат на овошно дрво. Годишниот фестивал Murcishore е една од најголемите прослави во Молдавија. Обичајот се прелева во заедницата на Бесарабските Бугари и во Украина, каде што традицијата продолжува.
Грчкото име за мартеница е „мартис“ и главно се почитува во северниот дел на земјата. Се носи до крајот на месецот, а потоа по традиција се остава на роза. Мартинката може да се отстрани и кога ќе се појави првата голта.
Мартинката во Албанија ја нарекуваат „монјак“, а обичаите околу неа наликуваат на бугарските, бидејќи овој обичај го следат претежно луѓе со бугарски корени. Истото важи и за Србија, каде обичајот го практикуваат луѓе со бугарско етничко потекло.
Популарноста на мартитите надвор од границите на модерна Бугарија докажува само едно: денешните мартинки духовно ги поврзуваат Бугарите, без разлика каде живеат, исто како што крвавата бела нишка го поврзува Кан Аспарух со неговата сакана сестра. Згора на тоа, ширењето на Мартеници надвор од земјите населени со етнички Бугари сведочи за моќното културно влијание на Бугарија во регионот во текот на изминатите векови.
Без разлика на политичката реалност на 21 век, мартинката им дозволува на Бугарите да живеат духовно поврзани едни со други, каде и да се.
Comments